ถอดบทเรียนการทำงานพัฒนาชุมชน “กระบวนการแก้ไขปัญหาเชิงนวัตกรรมที่ตอบโจทย์ชุมชน”
การนำนวัตกรรม หรือเทคโนโลยีมาประยุต์ใช้ในชุมชน เราจะต้องหาปัญหาจากชุมชนก่อน ลงไปเก็บข้อมูลด้วยตนเองและขอข้อมูลจากชุมชน หรือทีมงานในพื้นที่
การนำนวัตกรรม หรือเทคโนโลยีมาประยุต์ใช้ในชุมชน เราจะต้องหาปัญหาจากชุมชนก่อน ลงไปเก็บข้อมูลด้วยตนเองและขอข้อมูลจากชุมชน หรือทีมงานในพื้นที่ เพื่อที่จะต้องรู้ว่าปัญหาเกิดจากอะไร หลังจากที่รู้ว่ามีปัญหาอะไรเกิดขึ้นแล้ว จากนั้นจึงเข้าสู่ขั้นตอนการหาข้อมูลการแก้ปัญหา ไม่ว่าจะจากงานวิจัยต่าง ๆ หรือการเข้าปรึกษากับเชี่ยวชาญที่เรามีอยู่ โดยเราต้องมีชุดคำตอบระดับนึงเพื่อเข้าไปหาข้อสรุป ปัญหา สาเหตุ และวิธีการแก้ไขปัญหาต่าง ๆ ซึ่งในแต่ละพื้นที่ แต่ละชุมชน ก็จะมีปัญหาที่เกิดขึ้น ทำให้การออกแบบจะแตกต่างกันออกไป
สิ่งสำคัญของกระบวนการแก้ไขปัญหาเชิงนวัตกรรมนั้น ทุกกระบวนการจะต้องผ่านการมีส่วนร่วมของชุมชน ไม่ทิ้งชุมชนชวนทำ มีการคุยที่ชัดเจน มีการติดตามงานตลอด ไม่มีการโยนงาน ทำให้ชุมชนสนุก
การแก้ไขปัญหาด้วยนวัตกรรม ต้องอธิบายกับชุมชนว่ามาเก็บข้อมูลเพื่อแก้ปัญหาอะไร โดยอธิบายและแสดงตัวอย่าง เพื่อให้ชุมชนเข้าใจ หรือการแปลกเปลี่ยนคำถาม ออกแบบร่วมกัน โดยทุกกระบวนการจะต้องผ่านการมีส่วนร่วมของชุมชน พูดให้ชุมชนเชื่อมั่นในนวัตกรรมที่จะทำการทดลอง โดยยืนยันด้วยข้อมูลที่ค้นหามาแล้ว หรือมีการทดสอบทดลองมาแล้ว และอธิบายด้วยว่าผลคืออะไร ทดลองที่ไหน อธิบายให้เห็นภาพ แต่จะไม่เสมอไป เพราะบางพื้นที่จะมีข้อจำกัดในบางเรื่องไม่สามารถทำได้ และสิ่งสำคัญในกระบวนการแก้ไขปัญหาเชิงนวัตกรรมนั้นคือ เราไม่ทิ้งชุมชน ชวนทำ มีการคุยที่ชัดเจน มีการติดตามงานตลอด ไม่มีการโยนงาน ทำให้ชุมชนสนุก
เราไม่ได้ทำงานเพื่อการทดลองอย่างเดียว เราจะต้องให้ชุมชนเกิดการเรียนรู้และเปลี่ยนแปลง
การทำงานร่วมกันกับคนเยอะ ๆ ความแตกต่างของชุมชน เราต้องมีการทำงานแบบการทำความเข้าและความมีส่วนร่วมทุกครั้งและต้องเกิดการเรียนรู้ด้วย เราไม่ได้ทำงานเพื่อทดลองอย่างเดียว เราจะต้องให้ชุมชนเกิดการเรียนรู้และเปลี่ยนแปลงสิ่งที่ทีมนวัตกรรมจะต้องระวัง คือการทดลองไม่ควรจะพลาดเลย หากทำการทดลองพลาดเราจะต้องเตรียมคำถามให้ดี หาสาเหตุ อธิบายให้ได้ เพราะมันเป็นความคาดหวังของผลการทดลอง
กระบวนการแก้ไขปัญหาเชิงนวัตกรรม ออกแบบร่วมผู้เชี่ยวชาญ+ทีมทำงานในพื้นที่+ชุมชน และนำไปสู่การทดลอง
การนำผลทดลองไปใช้ มันจะต้องปรับเปลี่ยนพฤติกรรมเป็นสิ่งที่ยากมาก จากที่เคยทำ เคยรู้อยู่แล้วต้องมาปรับใหม่ นวัตกรรม เทคโนโลยีจะไม่เกี่ยวกับชุมชนแต่เรานำมาที่ชุมชนแล้ว จะถูกปรับ แก้ เสริม ประยุกต์ด้วยองค์ความรู้ที่ชุมชนมีอยู่ ในแต่ละพื้นที่นั้น ๆ ถ้าเป็นเฉพาะที่นั้น ๆ นวัตกรรมก็จะเป็นไปตามนั้น ถ้าเป็นนวัตกรรมจากพื้นที่อื่น ๆ ที่เข้ามาก็จะถูกปรับ หรืออาจะทดลองก่อนเพื่อปรับ รวมไปถึงสภาพอากาศ บางอย่างอาจจะใช้ภูมิปัญญา แต่เราจะเสริมยวิทยาศาสตร์เข้าไป โดยทำความเข้าใจกับชุมชนก่อน สิ่งเหล่านี้ก็จะเป็นนวัตกรรมเชิงเทคโนโลยีที่เข้าไปเสริม
