บทความและความรู้ทั่วไป

ส่องสถานการณ์ความมั่นคงทางอาหารของไทย

ส่องสถานการณ์ความมั่นคงทางอาหารของไทย หากพูดถึง “อาหารไทย” เชื่อว่าแทบทุกคนไม่ว่าจะเป็นชาวไทย หรือชาวต่างชาติ ต่างยอมรับในรสชาติความอร่อย ความหลากหลาย รวมถึงความอุดมสมบูรณ์ และยังเป็นประเทศผู้ผลิตอาหาร และผู้ส่งออกอาหารระดับต้นของโลก ถึงขั้นที่รัฐบาลไทยในยุคหนึ่งเล่นใหญ่ประกาศนโยบายผลักดันประเทศไทยให้เป็นครัวโลกกันเลยทีเดียว เมื่อมีใครพูดถึงเรื่องความมั่นคงทางอาหาร (Food Security) คนไทยส่วนใหญ่มักเข้าใจว่าหมายถึงการมีอาหารเพียงพอ บวกกับภาพจำจากวาทะกรรม “ประเทศไทยโชคดี ในน้ำมีปลา ในนามีข้าว” ส่งผลให้หลายคนไม่สนใจ หรือตระหนักถึงเรื่องความมั่นคงทางอาหารกันอย่างจริงจัง ทั้งที่จริงแล้วในระดับโลก เรื่องของความมั่นคงทางอาหารถูกพูดถึงมาหลายทศวรรษ สอดคล้องตามสถานการณ์อาหารและสังคมในช่วงเวลานั้นๆ ช่วงปี 1960 – 1970 โลกขาดแคลนอาหาร การแก้ไขปัญหาจึงเน้นไปที่การเร่งผลิตปริมาณอาหารให้ได้มากที่สุด โดยการเพิ่มพื้นที่ภาคการเกษตร การใช้เทคโนโลยีและสารเคมีทางการเกษตร แต่แม้จะมีปริมาณอาหารเพิ่มขึ้นอย่างมาก แต่กลับพบว่า “ความหิวโหย” (Hunger) ในกลุ่มคนจนยังมีอยู่ ในช่วง 1980 จึงเน้น “การเข้าถึงอาหาร” โดยใช้นโยบายทางการเมือง เศรษฐกิจ และสังคม กระจายอาหารให้ถึงทุกคน ต่อมาหลังปี 1990 ความมั่นคงทางอาหารได้ขยายครอบคลุมมิติ “ความปลอดภัยทางอาหาร” ได้แก่ คุณภาพ คุณค่าทางอาหารและโภชนาการ ความมั่นคงทางอาหาร จึงไม่ใช่แค่การที่ทุกคนสามารถเข้าถึงอาหารได้ มีอาหารอย่างเพียงพอ…

Read more

“อธิปไตยทางอาหาร”

“อธิปไตยทางอาหาร” (Food Sovereignty) เพจ D Community ชวนมาคุยเรื่องวิกฤตความมั่นคงทางอาหาร กับ “อธิปไตยทางอาหาร” (Food Sovereignty) ที่เราควรรู้ ในสถานการณ์ที่ทั่วโลกกำลังแสดงท่าทีกังวลถึงวิกฤติความมั่นคงทางอาหาร อันสืบเนื่องมาจากสถานการณ์โควิด-19 และสงครามรัสเซีย-ยูเครนที่ยังคงยืดเยื้ออยู่ แต่ท่ามกลางวิกฤติโรคระบาดและภัยสงครามนี้กลับพบว่า (ตามรายงาน Food Injustice 2020-22: Unchecked, Unregulated and Unaccountable) กลุ่มบริษัทขนาดใหญ่ระดับโลกที่ดำเนินธุรกิจเกษตรกรรมกว่า 20 แห่ง (ธุรกิจเกี่ยวกับธัญพืช ปุ๋ย เนื้อสัตว์และผลิตภัณฑ์นม) กลับคว้าผลกำไรปริมาณมหาศาล (มีการแบ่งปันผลกำไรให้ผผู้ถือหุ้นปีงบประมาณ 2020-2021 สูงถึง 53 พันล้านเหรียญสหรัฐ หรือราว 1,890 ล้านบาท) บริษัทขนาดใหญ่เหล่านี้ส่วนใหญ่ครอบครองตลาดโดยไม่ต้องมีพันธะที่ต้องเปิดเผยข้อมูลเกี่ยวกับตลาดโลก หรือกระทั่งเปิดเผยตล๊อกสินค้าของตัวเอง ซึ่งก็หมายถึง พวกเขากำลังถือครองข้อมูลที่สามารถกำหนดกรอบราคาอาหารโลกให้เป็นไปตามความต้องการของตัวเอง เมื่อตัวเลขแท้จริงในสต๊อกคลุมเครือ อาจเป้นปัจจัยหนึ่งที่ทำให้เกิดสภาวะฟองสบู่เพื่อเก็งกำไร ทำให้กลุ่มผู้บริโภคในยุโรปออกมาเรียกร้องให้ภาครัฐทั่วโลกกำหนดนโยบายเพื่อเปลี่ยนแปลงโครงสร้างที่จะส่งผลต่อระบบอาหารโลก เพื่อให้ทุกคนเข้าถึงอาหารได้อย่างเสมอภาคและเท่าเทียม (European Coordination Via Campesina (ECVC) – กลุ่มขับเคลื่อนที่ต่อสู้เพื่ออธิปไตยทางอาหาร) แล้วอธิปไตยทางอาหารคืออะไร?…

Read more

วันคุ้มครองโลก

วันคุ้มครองโลก เนื่องในวันที่ 22 เมษายน เป็นวันคุ้มครองโลก หรือ #EarthDay ซึ่งในปีนี้ www.earthday.org มาในธีม Invest In Our Planet วันนี้ D community ก็มี 6 วิธี #InvestInOurPlanet ของเราง่าย ๆ ด้วยมือเรา ปัญหาโลกร้อนที่เกิดขึ้นในปัจจุบัน แผ่อิทธิพลไปทั่วทุกมุมโลก มีสัญยานอันตรายหลากหลายรูปแบบที่ส่งผลกระทบให้เราทุกคนต้องหันกลับมาทบทวนบทบาทของตัวเอง เพื่อหาทางเยียวยารักษาโลกใบสีฟ้าของเราก่อนที่จะสายเกินไป วันนี้เรามี 6 วิธีช่วยลดโลกร้อนง่ายๆ ด้วยมือเรามาฝากกัน 1. ปิดไฟที่ไม่จำเป็น – รู้หรือไม่ การเปิดไฟทิ้งไว้ 1 ดวง วันละ 8 ชม. ปล่อยก๊าซ CO2 ถึงปีละ 11 กก. นอกจากนี้ หากเปลี่ยนมาใช้หลอดไฟมาใช้หลอด LED นอกจากช่วยลดโลกร้อน เพราะไม่มีรังสี UV ยังช่วยประหยัดพลังงานกว่าหลอดไส้ 80% และมีอายุการใช้งานนานถึง 50,000 ชม. หรือ 6…

Read more

รำลึก 28 ก.ค. วันถึงแก่กรรม อ.ป๋วย อึ๊งภากรณ์

รำลึก 28 ก.ค. วันถึงแก่กรรม อ.ป๋วย อึ๊งภากรณ์ “เราเป็นทาสของแผ่นดิน ความทุกข์ของชาวบ้านเป็นความทุกข์ของแผ่นดิน ดังนั้นจึงเป็นหน้าที่ของเราที่จะต้องแก้ไข การทำงานแม้จะมีความยากลำบากสักป่านใดก็ตาม หากเรามีความตั้งใจทำจริงทำต่อเนื่อง และทำด้วยความเสียสละกำลังกายกำลังใจ และสติปัญญาแล้ว สักวันหนึ่งจะต้องพบความสำเร็จแน่นอน” อ.ป๋วย อึ๊งภากรณ์ “บอ. ถึง U2T” – รำลึก 28 ก.ค. วันถึงแก่กรรม อ.ป๋วย อึ๊งภากรณ์ ในช่วงปีสองปีมานี้ หลายๆ คน โดยเฉพาะผู้คนในแวดวงการพัฒนาชุมชน คงได้ยินชื่อและคุ้นเคยกับโครงการมหาวิทยาลัยสู่ตำบล หรือที่เรียกกันติดปากว่า U2T ของกระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม ที่มุ่งให้มหาวิทยาลัยต่างๆ นำองค์ความรู้ งานวิจัย เทคโนโลยี นวัตกรรม ตลอดจนทรัพยากรของมหาวิทยาลัย ไปใช้พัฒนาพื้นที่ พัฒนาศักยภาพของชุมชน/ตำบลต่างๆ โดยมีเป้าหมายใหญ่ หรือ Big Picture ในการขับเคลื่อนประเทศ ผู้เขียนเองมีโอกาสได้รู้จักกับน้อง ๆ โครงการ U2T รวมถึงมีโอกาสได้พูดคุยอยู่บ้าง ก็พอให้ทราบว่า…

Read more

ปลูก ลด ร้อน

“ปลูก ลด ฝุ่น ลด ร้อน” “แหงนมองไปบนฟ้า เห็นเป็นหมอกขาว ไม่รู้ว่าหมอกอะไร ทั้งที่ไม่ใช่หน้าหนาว” PM 2.5 กลับมาอีกระลอก ทำให้กรุงเทพฯ กว่า 70 พื้นที่ จมฝุ่น ที่มีค่าเกินมาตรฐาน จนชาว กทม. ต้อง Work From Home แต่อย่างไรก็ตามเราก็ยังคงมีความกังวลในเรื่องสุขภาพทั้งกับตัวเอง และครอบครัวอยู่ดี วันนี้ D community จะมาชวนทุกคนมา “ปลูก ลด ฝุ่น ลด ร้อน” กับ”ซีรีย์ต้นไม้ฟอกฝุ่น” ที่จะแชร์ในวันนี้รับรองว่าจะช่วยกรองฝุ่น ฟอกอากาศ บรรยากาศสดชื่น แถมลดอุณหภูมิภายในบ้าน หรือคอนโด เตรียมตัวเข้าหน้าร้อนเดือนหน้า ส้มจี๊ด Citrus japonica ไม้พุ่มขนาดปานกลาง สามารถปลูกเป็นไม้ต้นขนาดเล็กในสวนได้ มีผลสวยงาม หากวางในบ้าน หรือคอนโด 2-3 ต้น จะช่วยกรองอากาศ ลดก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ถึง 302…

Read more

ตรุษจีน….ลดเผา ลดจุด ลด PM 2.5

ตรุษจีน….ลดเผา ลดจุด ลด PM 2.5 ตรุษจีน เทศกาลสำคัญของพี่น้องชาวไทยเชื้อสายจีน ถือเป็นวันขึ้นปีใหม่ตามปฎิทินจีน (คล้ายกับวันสงกรานต์ของไทย) แต่รู้หรือไม่ว่า ? การไหว้เจ้า ไหว้บรรพบุรุษ เผากระดาษเงินกระดาษทอง และจุดประทัดเป็นอีกหนึ่งสาเหตุที่ก่อให้เกิดฝุ่นและควันจำนวนมาก อยากให้ทุกคนลองนึกภาพตาม หากทุกคนจุดธูปพร้อมกัน ฝุ่นควันจะลอยในอากาศมากขนาดไหน บวกกับตอนนี้ประเทศไทยยังคงมีฝุ่น PM 2.5 อยู่ในอากาศ ซึ่งนี่อาจจะทำให้เกิดการสะสมของฝุ่นเพิ่มขึ้นไปอีก และจากผลสำรวจอนามัยโพลเรื่องพฤติกรรมการใช้ธูปและกระดาษเงินกระดาษทองในเทศกาลตรุษจีนในพื้นที่กรุงเทพมหานครและปริมณฑล เมื่อปี 2562 ที่ผ่าน นั้นพบว่า ในวันตรุษจีน ประชาชนมีการจุดธูปร้อยละ 79 เผากระดาษเงินกระดาษทองร้อยละ 51 และเผาสิ่งประดิษฐ์จากกระดาษต่าง ๆ เช่น โทรศัพท์ บ้าน รถ ร้อยละ 19 และพบว่า ประชาชนบางส่วนยังมีพฤติกรรมการใช้ธูปและเผาที่ไม่ถูกต้อง เช่น ใช้ธูปขนาดสั้นเพียงร้อยละ 33 มีการเผากระดาษเงินกระดาษทอง ถึงร้อยละ 98 และสิ่งที่ตามมาจากการ “จุดธูป” นั่นคือผลกระทบต่อสุขภาพที่อาจจะเป็นต้นตอของ ”โรคมะเร็ง” โดยจากงานวิจัย “สารก่อมะเร็ง…

Read more

ช่วยลดภาวะโลกรวน – ‘ปลูกต้นไม้ 1 ต้น คุณค่ามหาศาล’

ช่วยลดภาวะโลกรวน – ‘ปลูกต้นไม้ 1 ต้น คุณค่ามหาศาล’ หลายปีมานี้ ประเทศไทยโดยเฉพาะ กทม. และหลายจังหวัดทางภาคเหนือ พบปัญหามลพิษทางอากาศจากฝุ่น PM2.5 บวกกับปัญหาจากภาวะโลกรวน หากเปรียบเป็นคนป่วย ก็เข้าขั้นป่วยหนัก จำเป็นต้องได้รับการรักษาอย่างจริงจัง แต่ไม่ต้องมองหาหมอจากที่ไหน เป็นหน้าที่ของพวกเราทุกคนที่อาศัยอยู่ร่วมกัน เมื่อปลายปีที่ผ่านมา (พ.ย. 2565) ในเวทีการประชุมรัฐภาคีกรอบอนุสัญญาสหประชาชาติว่าด้วยการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ ครั้งที่ 27 (COP 27) ณ เมืองชาร์มเอลชีค ประเทศอียิปต์ นอกจากข้อตกลงเกี่ยวกับการจัดตั้งกองทุนเพื่อชดเชย “ความสูญเสียและเสียหาย” (Loss and Damage) ที่ได้รับผลกระทบจากภาวะโลกร้อนและภัยพิบัติที่เกิดจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศที่ทวีความรุนแรงขึ้น ที่ประชุมยังคงเน้นย้ำถึงการทำตามคำสัญญารัฐภาคีที่ให้ไว้เมื่อ COP 26 การลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกสุทธิเป็นศูนย์ หรือ ‘Net Zero’ ภายในปี 2050 และควบคุมอุณหภูมิโลกไม่ให้สูงขึ้นเกิน 1.5 องศาเซลเซียส การบรรลุ Net Zero ไม่ใช่เรื่องของนโยบายแต่เพียงอย่างเดียว แต่เป็นเรื่องที่เราทุกคนต้องช่วยกัน หนึ่งในวิธีที่ทุกคนช่วยกันได้ง่ายๆ ก็คือ การปลูกต้นไม้…

Read more

ขนมจีน วัฒนธรรมการกินร่วมของคนอุศาคเนย์

ขนมจีน วัฒนธรรมการกินร่วมของคนอุศาคเนย์ นอกจากขนมอย่าง “ขนมโตเกียว”, “ลอดช่องสิงคโปร์” ไปจนถึงอาหารอย่าง “ข้าวผัดอเมริกัน” ที่ชื่อ และต้นกำเนิด ไม่ได้มีความเกี่ยวข้องกันเลยสักนิด “ขนมจีน” ก็เป็นอีกเมนูที่นอกจากจะไม่ใช่ “ขนม” แล้ว ต้นกำเนิดยังไม่เกี่ยวกับ “จีน” เลยด้วย “ขนมจีน” เป็นอาหารคาวที่ทำมาจากแป้งข้าวเจ้า พบเห็นได้ในวัฒนธรรมการกินของคนในแถบอุศาคเนย์ Southeast Asia คนไทย คนมอญ คนพม่า คนลาว คนเขมร คนเวียดนาม ไปจนถึงคนมาเลเซีย แตกต่างกันไปตรงน้ำยา หรืออาหารคาวที่นำมากินร่วมกับเส้นขนมจีน ตามแต่ละท้องถิ่น เชื่อกันมานานแล้วว่า “ขนมจีน” ที่ไทยรับมานั้นมาจาก คนมอญ หรือรามัญ โดยเรียกอาหารชนิดนี้ว่า “คนอมจิน” คนอม แปลว่า แป้ง หรือจับให้เป็นก้อน ส่วน จิน หมายถึง การทำให้สุกจากการหุงต้ม คนอมจิน จึงหมายถึง แป้งก้อนที่ทำให้สุกแล้ว กลายเป็นภาษาไทยว่า “ขนมจีน” ซึ่งปรากฏมาตั้งแต่สมัยอยุธยา และหลงเหลือเป็นชื่อบ้านนามเมืองอย่าง “คลองขนมจีน”…

Read more

22 พฤษภาคม “วันสากลแห่งความหลากหลายทางชีวภาพ”

22 พฤษภาคม “วันสากลแห่งความหลากหลายทางชีวภาพ” (International Day for Biological Diversity) ท่ามกลางความเปลี่ยนแปลงของโลก แม้วิทยาการและเทคโนโยลีของมนุษย์จะก้าวไกลอย่างรวดเร็ว ปัญญาประดิษฐ์ หรือ AI จะเข้ามามีบทบาทกับชีวิตมนุษย์ในทุกกิจกรรมประจำวัน แต่ไม่อาจปฏิเสธได้ว่า มนุษย์ยังต้องพึ่งพาระบบนิเวศที่อุดมสมบูรณ์ ทั้งน้ำ อาหาร ยา เสื้อผ้า ที่อยู่อาศัย และความหลากหลายทางชีวภาพ องค์การสหประชาติกำหนดให้ วันที่ 22 พฤษภาคม ของทุกปี เป็น “วันสากลแห่งความหลากหลายทางชีวภาพ” (International Day for Biological Diversity) ตั้งแต่เดือนธันวาคม พ.ศ. 2543 (ค.ศ. 2000) เพื่อระลึกถึงวันที่อนุสัญญาว่าด้วยความหลากหลายทางชีวภาพ (Convention on Biological Diversity: CDB) เริ่มมีผลบังคับใช้ เมื่อวันที่ 22 พฤษภาคม 2566 พ.ศ. 2535 (ค.ศ. 1992) โดยมีวัตถุประสงค์หลักของอนุสัญญา…

Read more

“5 มิถุนายน” วันสิ่งแวดล้อมโลก : World Environment Day

“5 มิถุนายน” วันสิ่งแวดล้อมโลก : World Environment Day 5 มิถุนายน ของทุกปี องค์การสหประชาชาติ (United Nations: UN) ได้กำหนดให้เป็น “วันสิ่งแวดล้อมโลก – World Environment Day” เพื่อระลึกถึงจุดเริ่มต้นของความร่วมมือจากนานาชาติทั่วโลกในด้านสิ่งแวดล้อม จากการประชุมสหประชาชาติว่าด้วยเรื่องสิ่งแวดล้อมของมนุษย์ (UN Conference on the Human Environment) เมื่อพ.ศ. 2515 ณ กรุงสตอกโฮล์ม ประเทศสวีเดน หัวข้อในการรณรงค์ปีนี้ คือ “Beat Plastic Pollution – เอาชนะมลพิษจากพลาสติก” เพื่อให้ทุกคนตระหนักถึงมลพิษจากพลาสติกที่เป็นภัยคุกคามที่ร้ายแรงที่สุดต่อโลก นอกจากปริมาณขยะพลาสติกที่กำลังจะล้นโลก สิ่งที่ไม่ค่อยมีคนรู้ คือ ไมโครพลาสติกสามมรถเข้าไปในอาหารที่เรากิน น้ำที่เราดื่ม และแม้กระทั่งอากาศที่เราหายใจ ซึ่งเป็นอันตรายต่อสุขภาพของพวกเรา เพื่อให้สิ่งแวดล้อมของโลกยุคใหม่ยังคงน่าอยู่ต่อไป ไม่เพียงแต่การลด-ละ-เลิกใช้ถุงพลาสติก หรือการเปลี่ยนไปใช้บรรจุภัณฑ์ที่ใช้ซ้ำได้ รัฐบาลประเทศต่างๆ ควรให้ความสำคัญต่อการส่งเสริมธุรกิจสตาร์ทอัพ (Start-ups) ที่คำนึงถึงสิ่งแวดล้อม…

Read more